الگوهای مخرب یا علائم هشداردهنده در ارتباط

الگوهای مخرب یا علائم هشداردهنده در ارتباط

سلام جناب آقای محمدی نیا!
ضمن تشکر از شما و مجله کیوسک که این فرصت را در اختیار ما ایرانیان در مالزی قرار داده اید سئوال بسیار مهمی دارم که ذهن مرا خیلی به خود مشغول کرده است.

من مردی هستم ۳۱ ساله و همسرم ۲۷ ساله است. هر دو در یکی از دانشگاههای مالزی با هم همکاریم.

هم درس می خوانیم و هم با یکدیگر کار پژوهشی انجام می دهیم. الان ۲ ماه است که ازدواج کرده ایم و خوشبختانه رابطه خوبی هم داریم.

اما جناب دکتر ما نگران آینده و رابطه مان هستیم. آیا این رابطه عاشقانه ما برای همیشه باقی خواهد ماند؟

ما چگونه می توانیم از بروز اختلافات و جنگ و دعواهای زشتی که در اطرافمان بین زوجین می بینیم جلوگیری کنیم؟ لطفا ما را راهنمایی کنید. سپاسگزارم.

سلام پسر خوب و عزیزم!
خوشحالم که رابطه خوب و ازدواج موفقی دارید, سئوال زیرکانه ای پرسیدید.

در واقع شما می خواهید از بروز بسیاری مشکلات بین خود و همسرتان جلوگیری کنید و این کار, کار عاقلانه ایست. همیشه پیشگیری بهتر از درمان است.

نگرانی شما هم کاملا بجاست. دیر یا زود تضادها و اختلافات بین زوجین بروز می کند و اختلافات بر سر مسائل مختلف از جمله مسائل مالی, دوستان, رابطه جنسی, میزان و روش ابراز محبت, تفریحات, رفت و آمد و روابط با خانواده همسر, حسادت و….آغاز خواهد شد.

آنچه زندگی شما را نجات می دهد علم, هنر و مهارت زیستن است. چرا که زندگی علم, هنر و مهارت است و هیچکس هم این علوم و مهارت را به ما آموزش نمی دهد.

الان در کشور ما ایران ۲/۵ ازدواجها منجر به طلاق می شود یعنی از هر ۵ ازدواج دو مورد طلاق داریم و تازه ۲/۵ ازدواجها هم دچار طلاق عاطفی یا طلاق سرد هستند یعنی اینکه زوجین ظاهرا کنار هم زندگی می کنند اما زندگی صمیمانه و قشنگی ندارند. در واقع۸۰% ازدواجها ناموفق هستند. ما فقط ۲۰% ازدواج خوب و موفق داریم ولی با آموزش و مشاوره می توانیم این آمار را وارونه کنیم یعنی ۸۰% موفق و ۲۰% ناموفق داشته باشیم. به هر حال از سئوالتون ممنونم که باعث شدید نکاتی را برای پیشگیری از یک ازدواج ناموفق و پایه ریزی یک ازدواج موفق مطرح کنم.

برای اینکه از اختلافات و جنگ و دعواهای زشت و آزارنده که در نهایت منجر به جدایی و طلاق می شود جلوگیری کنید در وهله اول باید از از الگوهای مخرب در روابط زناشویی آگاه باشید.

این الگوهای مخرب تحت عنوان علائم هشداردهنده یا خطر در روانشناسی ازدواج مطرح می شوند.

روانشناسان ۴ الگوی مخرب در روابط زناشویی را به شما معرفی می کنند که به رابطه شما آسیب میزند و زندگی شما را به سمت یک رابطه جهنمی سوق می دهد.

اگر میخواهید یک ازدواج خوب و موفق داشته باشید باید از این ۴ ویژگی یا الگوهای مخرب شدیدا اجتناب کنید. اینها مخصوص زوجهای ناموفق و روابط ناپایدار است و زوجین موفق درست برعکس این ۴ الگو عمل می کنند. به هوش باشید:

۱- افرایش تدریجی و تشدید کردن موضوع; Escalation

۲- بی اعتبارسازی Invalidation ;

۳- کناره گیری و اجتناب; Withdrawal and Avoidanc

۴- تعبیر و تفسیرهای منفی; Negative interpretation

۱- افزایش تدریجی و تشدید کردن موضوع; Escalation:

افرایش تدریجی زمانی بین زوجین رخ میدهد که آنها هنگام بحث در باره یک موضوع بصورت منفی به هم جواب میدهند این منفی حرف زدن بطور مداوم پیش میرود بطوریکه لحظه به لحظه شرایط بدتر و بدتر می شود.

زوجین از یک بحث ساده و پیش پا افتاده و از یک خشم و عصبانیت ساده به سمت حرفهای آزارنده و منفی حرکت می کنند.

جان گاتمن پژوهشگر و روانشناس قدرتمند در روابط زناشویی می گوید: تقریبا تمام زوجین عصبانیت را با عصبانیت جواب می دهند و لحظه به لحظه این عصبانیت افزایش می یابد. (Anger for anger time to time) در واقع روش زوجین ناموفق موشک جواب موشک است. بقول معروف وقتی یکی از زوجین آتش روشن میکند دیگری سعی نمی کند آن را خاموش کند بلکه آتش بیار معرکه می شود.

و دائما با پاسخهای منفی, آزرنده و آسیب زا کار را خرابتر می کند. اما زوجین موفق اینطور نیستند. آنها مسائل را تشدید نمی کنند یعنی کمتر Escalation می کنند و اگر هم دچار Escalation یا تشدید شوند قادر به کنترل آن (Escalation) هستند. به بحث بین فرشاد و فرناز در یکی از مراکز خرید مالزی دقت کنید که در نهایت منجر به مداخله پلیس می شود:
فرشاد: مادر عزیز! (با کنایه) مراقب بچه باش ممکنه از نرده بیفته. (شروع کنایه آمیز و منفی)
فرناز: تو هم باباشی چرا تو مراقبش نیستی؟ مگه فقط من باید از بچه مراقبت کنم آقای پدر؟ (تشدید موضوع و کنایه)
فرشاد: مثل مادرت یه دنده و لجبازی. خوب یه کلمه بگی چشم میمیری؟ (تشدید)
فرناز: اگر مادرم من لجبازه شما خانوادگی لجباز هستید (تشدید بیشتر)
فرشاد: شما زنها تا کتک نخورید آدم نمیشید. (تهدید و تشدید)
فرناز: جرآت داری دست رو من بلند کن. زنگ میزنم پلیس بیاد. (تشدید)
فرشاد: (با چشم غرّه) اون روی …. منو بالا نیار. احترام خودتو نگهدار. (تهدید و تشدید)
فرناز: (با عصبانیت) من احترام تورو نگه نمی دارم یا تو احترام منو؟ تو بی ادبی می کنی میگی شما زنها تا کتک نخورید آدم نمیشید. مثل پدرت بی ادبی و احترام همسرت رو نگه نمی داری. (تشدید و بی احترامی)
فرشاد: اصلا ازدواج من و تو از اول هم اشتباه بود. من نمیدونم چرا تا حالا با تو موندم و با این اخلاق گندت دارم زندگی می کنم. (تشدید و تهدید به جدایی)
فرناز: راه بازه جاده درازه. کسی مجبورت نکرده بخوای به این زندگی ادامه بدی….. (تشدید و تهدید مجدد به جدایی)
در نهایت این بحث منجر به دعوا و درگیری فیزیکی در ملاء عام در این مرکز خرید شد. پلیس مداخله کرد. و ملیتهای مختلف به این زوج ایرانی نگاه می کردند. 
یکی از آسیب زاترین و خطرناکترین چیزها در بحث های زوجین با یکدیگر تشدیدی است که زوجین کنترل خود را از دست می دهند. این زوجین حرفهای تهدیدآمیزی می زنند که با آنها کل زندگی مشترک خود را زیر سئوال می برند. 

۲- بی اعتبارسازی Invalidation :

در بی اعتبار سازی یکی از زوجین افکار, احساسات و یا شخصیت طرف دیگر را زیر سئوال می برد و آنها را خوار و بی مقدار می کند. 
مکالمه شیوا و امیر رو ببینید:
شیوا (با عصبانیت): بازم یادت رفت داروهای منو بگیری. من برات یادداشت هم گذاشتم ولی تو طبق معمول یادت رفت. میدونی چیه امیر جان! تو کلا آدم بی مسئولیتی هستی (بی اعتبارسازی). کاش یه کم در برابر خانواده ات احساس مسئولیت می کردی؟؟؟ کاش من یه کم برات مهم بودم. تو هم دقیقا پاتو گذاشتی جای پای پدرت. مال به صاحبش نکشه حرومه.
امیر: واقعا خیلی ممنونم. تو خودت هم خوب میدونی که من مثل پدرم نیستم. 
شیوا: اون آدم بی مسئولیتی بود تو هم دست کمی از پدرت نداری (بی اعتبارسازی). این وضع شغلی ات که گفتی میاییم مالزی کار میکنم و چنین و چنان می کنم. الان ۲ ساله اومدیم مالزی هنوز بیکاری. یه دارو هم میگم بگیر زورت میاد. 
خیلی مواظب باشید که همسرتان را تحقیر نکنید. فکر نکنید که در این مکالمه ها شما یک فرد مجزا هستید که دارید طرف مقابل را زیر سئوال می برید. بدانید که وقتی یک طرف تحقیر می شود حتما در برابر این تحقیر واکنش نشان خواهد داد وقتی او واکنش نشان می دهد طبیعتا شما هم واکنش نشان میدهید و خودبخود تشدید رخ می دهد. در واقع شما بدست خودتان دارید روابطتان را نابود می کنید. 

الگوهای مخرب یا علائم هشداردهنده در ارتباط

۳- کناره گیری و اجتناب; Withdrawal and Avoidance

کناره گیری و اجتناب, جلوه های مختلفی از الگوهای مخرب هستند که در آن یک زوج تمایلی به وارد شدن در بحث را ندارد و یا اگر وارد بحث شود می خواهد که طرف دیگر خیلی زود بحث را تمام کند و ادامه ندهد هر چند که این بحث یک بحث بسیار مهم و ضروری باشد. کناره گیری و اجتناب گاهی اوقات با بلند شدن و بیرون رفتن از اتاق در حالیکه شما دارید صحبت می کنید انجام می شود. به همین راحتی. گاهی اوقات هم با سکوت کامل و حرف نزدن. در واقع همسر شما سوئیچ آف Switch off, turn offیا شات داون Shut Downمی کند. از دیوار صدا در بیاید از او صدا در نمی آید. 
به مکالمه امیرحسین و هانیه توجه کنید:
هانیه: پس ما کی (چه زمانی) باید در مورد اینکه تو چطور باید عصبانیت خودت رو کنترل کنی صحبت کنیم؟ 
امیرحسین: نمی تونی صبر داشته باشی. میبینی که دارم این قبض هارو مرتب می کنم تا ببینم کدوم ها پرداخت شده کدومها نشده. میشه فعلا بی خیال بشی؟ 
هانیه: نه نمیتونم بی خیال بشم. چون این پنجمین باره که دارم این موضوع رو مطرح می کنم ولی تو همیشه به یه بهانه ای از این موضوع فرار می کنی. نه من نمیتونم صبر کنم.
امیرحسین: (با سرسختی و مقاومت) در باره چی می خوای صحبت کنی؟ عصبانیت من به تو ارتباطی نداره. این مشکل, مشکل منه. چرا دائما می خوای این موضوع رو پیش بکشی؟ 
هانیه: (ناامید شده و با ناراحتی به سمت چپ. امیرحسین. نگاه میکنه و به دختر ۲ ساله شون نازنین زهراء اشاره میکنه) این بچه چه گناهی کرده که هر بار تو عصبانی میشی تن این بچه باید بلرزه. وقتی عصبانی میشی خودت هم متوجه نمی شی که چه دادهایی میزنی و چه فریادهایی می کشی!!! اگر به من هم ربط نداشته باشه به این بچه که ربط داره. من میتونم داد و فریادهای تورو تحمل کنم این بچه که نمیتونه.
امیرحسین: من عاشق نازنین زهراء هستم. هیج مشکلی هم وجود نداره تو داری مسئله رو بی خودی بزرگ می کنی. ولم کن. دیگه هم نمیخوام راجع بع این موضوع حرفی بشنوم. (در حال گفتن این جملات با عصبانیت اتاق رو ترک میکنه)
هانیه: (دنبال امیر حسین در اتاق دیگر) تو باید از یه بزرگتر, باتجربه تر و یا یه مشاور و روانشناس کمک بگیری. نمی تونی سرتو بکنی توی برف و بگی هیچی نیست. ما واقعا از این عصبانیتهای غیرقابل تو داریم عذاب می کشیم.
امیرحسین: اصلا دیگه دوست ندارم حرفی در این مورد بشنوم. شیر فهم شد؟
هانیه: (سکوت کامل, ناامید, تنش و فشار عصبی و بی قرار)
بسیاری از زوجین این نوع رقص تعقیب و گریز را دارند بخصوص وقتی که زمان رسیدگی به مشکلات سخت و پیچیده فرا میرسد آنها از مسئله طفره می روند و این تعقیب و گریز کاملا در روابط نرمال است اما همیشه نرمال بودن خوب نیست. 
بعضی از مسائل مثل همین کنترل خشم بسیار مهم هستند و نباید از آن چشم پوشی کرد و براحتی از کنار آن گذشت چون ممکن است آسیبهای جبران ناپذیری به همسر یا فرزندان وارد کند. 
آنچه یک رابطه را تضعیف می کند حرفهای ناگفته است. بزرگی می گوید:

“از دوست خود رنجیدم, رنجش خود را پنهان کردم, دوستی ما به دشمنی تبدیل شد
از دشمن خود رنجیدم, رنجش خود را آشکار کردم, دشمنی ما به دوستی تبدیل شد”
روانشناسان ارتباط (IPRS) میگویند اگر ساعت ۸ از دوست خود رنجیدید ساعت ۸ و یک دقیقه با او مطرح کنید.

۴- تعبیر و تفسیرهای منفی; Negative interpretation

تعبیر و تفسیرهای منفی زمانی در روابط زوجین رخ می دهد که یکی از زوجین قویا معتقد هست که انگیزه های همسرش منفی است در حالیکه واقعیت اصلا این نیست و انگیزه همسر او ممکن است کاملا هم مثبت باشد. بعنوان مثال یکی از خانمها می گفت که وقتی به شوهرم گفتم قرار است فردا خواهرم با خانواده اش (باجناق شوهرم) به منزل ما در مالزی بیایند گفت: تو از قصد خودت آنها را به منزل ما دعوت کرده ای و اجازه ندادی که آنها به هتل بروند چون تو از قصد می خواهی مرا اذیت کنی و حرص بدهی. دلیل این آقا هم این بود که باجناق او بطور کلی آدمی است که خودش دوست ندارد به منزل کسی برود و ترجیح می دهد که در سفرهایش به هتل برود و حالا که دارد به منزل آنها می آید پس حتما همسرش آنها را به زور به منزل دعوت کرده است آنهم فقط برای اذیت و آزار او. بعد می گوید همانطور که من از او خوشم نمی آید او هم از من خوشش نمی آید. اینها همه مواردی است که زوجین به خودشان اجازه می دهند زهن یکدیگر را بخوانند آنهم کاملا منفی و همه چیز را هم پیش گویی کنند باز هم از نوع منفی آن.
مکالمه زیر را بین محمد رضا و سمانه ببینید:
سمانه: ما کم کم باید آماده بشیم برای رفتن به ایران. الان ۱ ساله من پدر و مادرم رو ندیدم. از الان برای عید ببین میتونی بلیط رزرو کنی؟
محمدرضا: الان شرایط مالی مون یه جوریه که من کمی مردد هستم که بتونیم از پس هزینه بلیط بر بیاییم یا نه؟ چون الان Airasia دیگه به ایرانی ها بلیط نمی فروشه و قیمت بلیط خیلی گرونه.
سمانه: پدر و مادرم برای من خیلی مهم هستند اگر تو دوست نداری پدر و مادر منو ببینی (ذهن خوانی و تعبیر منفی) من خودم باید بروم پدر و مادرم رو ببینم.
محمدرضا: من کی گفتم دوست ندارم پدر و مادرت رو ببینم. من اونارو دوست دارم اما میگم با این وضعیت رینگت و دلار شاید نتونیم از پس هزینه هاش بربیاییم.
سمانه: تو هیچوقت نمیخوای صادق باشی. حرف دلت رو بزن. چرا نمی گی دوست ندارم بیام. چرا پول رو بهانه می کنی. تو از پدر مادر من خوشت نمی آد.
محمدرضا: اصلا هم اینطور نیست. من خیلی هم دوست دارم بیام اونارو ببینم و دلم هم براشون تنگ شده درست مثل خودت. من فقط نگران پولش هستم.
سمانه: (با کنایه) خدا از دلت بشنود. ولی به هر حال تو همیشه یه بهانه خوب و محکمه پسند داری دیگه (ترک اتاق با عصبانیت و کوبیدن در)
در این بحث شما بارها شاهد تعبیر و تفسیرهای منفی از طرف سمانه هستید. او بارها از کلماتی مثل: اصلا, همیشه, هیچوقت استفاده می کنه که کلمات خطرناکی هستند زیرا شدت یک رویداد را بیان می کنند در حالیکه ممکن است واقعیت چیز دیگری باشد. 
شما اگر خواهان یک رابطه عالی و رویایی هستید دست از این ۴ الگوی مخرب بردارید. قطعا رابطه شما زیباتر خواهد شد. زندگی علم است مهارت است و هنر است. از خدای بزرگ بخواهید که علم, هنر و مهارت زیستن را به شما بیاموزد. موفق باشید.

منبع : سایت دکتر محسن محمدی نیا

الگوهای مخرب یا علائم هشداردهنده در ارتباط