روشهای حل اختلاف بین زوجین

روشهای حل اختلاف بین زوجین:

سلام جناب آقای محمدی نیا

من و همسرم دانشجوی دکترای در دانشگاه یو پی ام و از کسانی هستیم که همیشه مقاله های شما را در مجله کیوسک دنبال میکنیم و بسیار هم ممنون و سپاسگزاریم. هم از شما و هم از مجله خوب و مفیدتان.

شما در یکی از مقالات خود قوانین بحث کردن و حل مسئله را بیان کردید اما متاسفانه هیچ اشاره ای نکردید که, وقتی بین ما و همسرمان اختلاف و درگیری بوجود می آید, چگونه می توانیم این اختلاف و درگیری را حل کنیم.

روشهای حل اختلاف و تضاد چیست؟ واقعا هم هیچکس هیچ آموزشی به ما نمی دهد, نه خانواده, نه دوستان و نه دولت.

ما ازدواج کردیم و شما خودتان متخصص هستید و می دانید که بعد از ازدواج صدها مشکل بین زن و شوهر رخ میدهد اما هیچکس ما را راهنمایی نمی کند که چگونه می توان تضادها و اختلافات را حل کرد.

مثلا من دوست دارم همسرم هم با من به ایران بیاید اما ایشان مخالفت می کنند و می گویند من نمی آیم. بر سر مسائل مالی با هم بحث می کنیم اما به نتیجه نمی رسیم.

بر سر مسائل تفریح و سیگار و قلیان و بر سر مسائل جنسی بحث می کنیم, بر سر هر چیزی که شما فکرش را بکنید اما به نتیجه نمی رسیم. ما آن نتیجه را می خواهیم. اگر برای شما مقدرو است ما را در این زمینه راهنمایی کنید.

سلام
با تشکر از شما دوست خوبم و همسر گرامیتان. مطمئنا علم روانشناسی امروز روشهای بسیار عالی و پیشرفته ای را برای حل مسائل بیان کرده است.

حتی سیاستمداران بزرگ از این روشها در مذاکراتشان استفاده می کنند و با اینکه اختلافات بسیار عمیق و ریشه ای دارند اما می توانند آنها را حل کنند.

دوست خوب من!

وقتی کشورهایی که قرن ها با هم دشمنی دیرینه دارند (و صدها هزار نفر در اثر این اختلافات و درگیرها کشته شده اند) می توانند صلح و آرامش را در روابطشان برقرار کنند چرا شما که زیر یک سقف زندگی می کنید و یکدیگر را هم دوست دارید نتوانید مشکلات خود را حل کنید و صلح و آرامش را در روابط خود ایجاد کنید.

قطعا شما هم می توانید. اما برای حل تضادها و اختلافات بین زوجین روشی بسیار عالی از طرف روانشناسان معرفی شده است که می توانید آن را بکار گرفته و مشکلات خود را با استفاده از این روش حل کنید.

قبل از هر چیز باید بدانید که چند پایه, بنیاد, اساس و به قول مهندس ها, فونداسیون در حل اختلافات هست که باید آنها را رعایت کنید. با رعایت این اصول و پایه ها برای حل اختلافات خود اقدام کنید:

⦁ عشق و محبت:
بدانید هر مسئله ای را که مطرح می کنید نباید به عشق و محبت بین شما لطمه ای وارد کنذ. دوست داشتن و عشق شما به یکدیگر به هیچ وجه نباید آسیب ببیند.

همواره باید حواستان به عشق و محبتی که بین شما هست باشد. عشق گوهر گرانبهایی است که در بحث ها و مشاجره ها, به هیچ بهانه ای نباید آسیب ببیند.

گاه شما برای حل مسئله ای ممکن است دل همسر خود را بشکنید. اشک او را درآورید و کاری کنید که از شما متنفر شود.

هیچوقت رفتاری و کلامی را نگویید که محبت شما را از بین ببرد و یا کاهش دهد. مثل توهین و بی احترامی, برچسب زدن و فحش دادن و…

خیلی مراقب باشید که هنگام بحث در باره یک مسئله و بخاطر حل یک مشکل, عشق و محبت بین خود را از بین نبرید.

⦁ احترام:
مراقب باشید تا بی احترامی نکنید. همسر خود را خوار و بی مقدار نکنید. همواره احترام او را نگهدارید و با ادب صحبت کنید.

البته گاه یک کلمه ای مثل دیوونه, خره, خاک تو سرت از صد تا دوستت دارم بالاتر است.

اما من میترسم این جملات عادت شود و جاهایی دیگر استفاده شود که بیانگر عشق و محبت نباشد و بیشتر خوار کننده باشد. پس در استفاده از این کلمات و جملات غیر مودبانه خیلی احتیاط کنید.

⦁ تواضع و فروتنی:
همچنین مطالب خود را با تواضع و فروتنی مطرح کنید. تا طرف مقابل احساس نکند که با یک انسان مغرور و گستاخ روبروست.

فروتن باشید تا کلامتان تاثیر گذار باشد. طوری حرف نزنید که همسر شما فکر کند شما انسان بسیار عاقل و دانایی هستید و او آدم احمق و نادانی است. (من می فهمم تو نمی فهمی)

⦁ صداقت:
مسائل را پنهان نکنید. صاف و روشن و کاملا واضح مسائل را بیان کنید.

بهترین سیاست صداقت است. مسائل را نپیچانید کاملا باز openly و راحت مسائل را مطرح کنید. با این مقدمه, روش حل تضاد را یاد بگیرید و اجرا نمایید.

این روش برگرفته است از کتاب های:

1- راهنمای زوجین برای روابط ( که در سال 1976 توسط جان گاتمن و همکارانش نوشته شده اند (Joun Gottman, Notarius & Gonso 1976) و در سال 2013 تجدید نظر شده اند

2- از کتاب “ما می توانیم حلش کنیم” we can work it out نوشته نوتاریوس و مارک من (Notarius and Markman 1993) و من آن را با توجه به تجربیات مشاوره ای خود بصورت زیر خلاصه کرده ام.

در هر صورت این روش 2 گام اصلی و 4 روش فرعی دارد:

⦁ بحث در باره مسئله: Problem discussion
⦁ یافتن راه حل برای مسئله: Problem Solution

الف) مشخص کردن مسئله یا تنظیم دستور جلسه: Agenda Setting
ب) بارش مغزی: Brainstorming
ج) توافق و مصالحه: Agreement and compromise
د) پیگیری: Follow up

روشهای حل اختلاف بین زوجین

⦁ بحث در باره مسئله: Problem discussion

ابتدا باید بدون اینکه هیچ تلاشی برای حل مسئله کنید, در باره موضوع و مسائل خودتان خوب حرف بزنید. لطفا در این مرحله دنبال راه حل نباشید. اصلا عجله نکنید.

تا میتوانید صبور باشید و اجازه دهید همسرتان در باره مشکل حرف بزند. بگذارید بگوید و بگوید و بگوید.

من قویا توصیه میکنم که قبل از هر تلاشی برای یافتن راه حل, خوب در باره مشکلاتتان صحبت کنید.

اگر او مطلبی را میگوید که برای شما مبهم است, محترمانه و با آرمش و احترام از نقاط مبهم حرفهای همسرتان سئوال بپرسید تا مسئله کاملا روشن, واضح و شناخته شود.

با کلماتی مثل میدونم میفهمم همدلی و همدردی کنید. گاه مطلب را paraphrase و بیان مجدد کنید (Feedback)یعنی دوباره صحبتهای ایشان را به زبان خودتان توضیح دهید تا ببینید درست متوجه شده اید یا نه؟

مثلا او میگوید: من از این زندگی خسته شده ام. شما نباید بلافصله تعبیر و تفسیر منفی کنید و بگویید یعنی از من خسته شده ای؟

شما میتوانید بدون هیچگونه تعبیر و تفسیر منفی بگویید: از این زندگی خسته شده ای؟ از چه چیز این زندگی خسته شده ای؟

فرض کنید همسرتان می گوید: اگر من با شما به ایران بیایم ممکن است مادر شما حرفی بزند که من نتوانم سکوت کنم و چیزی بگویم که باعث افزایش درگیری بین من و مادرتان شود.

شما بجای اینکه بگویید خوب بیا ایران اما با مادر من مواجه نشو (راه حل دادن problem solution) بگویید: پس تو نگرانی که با آمدنت اختلاف بیشتر بشه؟

بگذارید باز هم برای شما توضیح دهد. البته باید بدانید که بحث در باره مسئله و یا Problem discussion زمانی امکانپذیر است که هر دو شما بتوانید یک فضای محترمانه را به هنگام بحث با یکدیگر ایجاد کنید.

جالب است بدانید: تجربه نشان داده است که وقتی شما خوب در باره موضوع حرف می زنید 70% مشکلات شما و همسرتان خودبخود حل می شود.

اُپرا (Oprah) مجری معروف و بزرگ تلویزیونی با استفاده از این روش بسیار شگفت زده شد.

وقتی او یاد گرفت که چطور با افرادی که کاملا در برنامه مخالف او هستند حرف بزند و بحث کند, بعد از یک برنامه جنجالی و هیجان انگیز که توانست موافقت یکی از مدعوین برنامه را جلب کند می گوید

دانشمندان می گویید 70% مشکلات, با خوب بحث کردن در باره آنها حل می شود اما من به تجربه دریافتم که این رقم حتی بالاتر است و 80% مسائل با بحث کردن (بشکل صادقانه, محترمانه و متواضعانه) حل خواهد شد.

⦁ یافتن راه حل: Problem Solution

بعد از اینکه خوب در باره مسئله بحث کردید شروع کنید مراحل زیر را انجام دهید:

الف: مشخص کردن مسئله یا تنظیم دستور جلسه: Agenda Setting

بعد از اینکه خوب در باره مسائل با هم حرف زدید برای اینکه بدانید کدامیک از مسائل بحث شده را میخواهید حل کنید باید یکی از مسائل را برای حل مسئله انتخاب کنید. چرا که بطور خودکار, بحث در باره هر موضوعی شما را به دنیایی از مباحث ریز و متنوع خواهد کشاند.

لذا شما خسته و سردرگم خواهید شد که بالاخره از اینهمه مسائل کدامیک باید مورد بررسی و حل شود؟

بنابراین شما باید تصمیم بگیرید که که بر روی کدامیک از مسائل تمرکز کنید؟

در واقع در این مرحله شما بصورت اختصاصی در باره فقط و فقط یک موضوع مشخص حرف خواهید زد تا آن را حل کنید.

مثلا زوجی در جلسه مشاوره میگویند ما بر سر میزان توجه, اهمیت دادن و محبت کردن با هم مشکل داریم.

خانمی شکایت می کند که همسرم به من اهمیت نمی دهد. من دیگر مثل اوایل ازدواج برای او مهم نیستم.

او شبها پای اینترنت و فیسبوک … است روزها هم که سخت درگیر کار است. وقتی راجع به این موضوع حرف میزنند مسائل زیادی در حول و حوش این مسئله مطرح می شود.

اگر بخواهیم دقیق تر مسئله مشخص کنید باید بگوییم یکی از موارد را که حاکی از بی توجهی و بی اهمیتی همسر شماست مشخص کنید.

ایشان در جلسه مشاوره گفتند یکی از مهمترین مشکلات من خواب است. من دوست دارم به هنگام خواب ایشان تشریف بیارند در رختخواب خودشان بخوابند نه روی کاناپه جلوی تلویزیون, نه جلوی لبتاپ و..

خوب در مرحله مشخص کردن مسئله و یا Agenda Setting, “خواب” بعنوان یک مسئله, از دهها مسئله ایکه حول و حوش بی توجهی یا بی اهمیتی به همسر مطرح شده بود برای حل مسئله مشخص شد.

شما هم یمتوانید ابتدا مسئله را مشخص کنید: سیگار, قلیان, خواب, فیسبوک, فراموش کردن چیزهای مهم, زنگ نزدن از محل کار به شما, پس انداز کردن, بچه دارشدن, تفریح و…

در واقع یکی از دلایلی که بحث های زوجین به نتیجه نمی رسد اینست که آنها در باره دنیایی از مسائل با هم حرف می زنند. شاخ و برگ می دهند.

از این موضوع به موضوع دیگری می پردازند. در نتیجه, بحث ها, بی در پیکر, متنوع و آنقدر گسترده مطرح می شود که هر دو بعد از مدتی واقعا خسته, ناامید و سردرگم می شوند.

ب: بارش مغزی: Brainstorming

در این مرحله زن و شوهر هر یک باید برگه ای بردارند و هر آنچه برای حل مسئله مورد نظر راه حل به ذهنشان میرسد روی کاغذ بنویسند. وقتی دنبال راه حل می گردند باید قوانین طوفان مغزی را اجرا کنند:

قوانین بارش مغزی:

⦁ ارائه هرگونه راه حلی آزاد است.
⦁ یکی از زوجین راه حل ها را میگوید و دیگری آنها را می نویسد.
⦁ در طی ارائه راه حل هیچ کس حق ندارد راه حل هارا ارزیابی کند. بگوید خوب است یا بد؟ شدنی است یا نشدنی؟ درست است یا غلط؟ اخلاقی است یا غیراخلاقی؟ با چشم و ابرو و پوزخند زدن و… مسخره کند. رد کند و…

بنابراین در این مرحله, ارزیابی مطلقا ممنوع است. ذهن را آزاد کنید تا با فراغ بال هر چه میخواهد دل تنگش بگوید و بگوید و بگوید.

⦁ خلُّاق باشید و هر آنچه که به ذهن و دلتان می آید بگویید و خلاقیت یکدیگر را ترغیب و تشویق کنید.

⦁ تفریح کنید. هنگام بارش مغزی خیلی جدی نباشید. وقتی همسرتان راه حل ارائه می دهد میتوانید باعث خوشحالی و نشاط او شوید. اما تمام شوخیها و خنده ها هم باید حول محور مسئله باشد.

از مسئله دور نشوید. ولی از این لحظات لذت ببرید. این لحظات, لحظاتی است برای شوخ طبعی, با هم بودن و لذت بردن از کار تیمی.

ج: توافق و مصالحه: Agreement and compromise

هدف از این مرحله اینست که هر دو شما بر سر یک راه حل خاص و یا ترکیبی از راه حل های ارائه شده, با هم به توافق برسید.

روانشناسان بر روی کلمه توفق تاکید می کنند چرا که هیچ راه حلی راهگشا نخواهد بود مگراینکه هر دو شما بر سر راه حل مورد نظر به توافق برسید و هر دو راه حل انتخاب شده را قبول داشته باشید. بقولی برنده – برنده باشید.

یعنی هر دو راضی هستید. البته که میزان درصد رضایت, ممکن است متقاوت باشد ولی به هر حال, هر دو راضی هستید و هیچکس در این انتخاب راه حل, احساس قربانی شدن نمی کند.

طبیعی است که ممکن است شما مجبور شوید برای اینکه به توافق و رضایت متقابل دست یابید, گاهی اوقات باید از بخشی از خواسته های خود بگذرید.

شما هر دو می توانید یک ازدواج عالی را در زندگی مشترک خود رشد و پرورش دهید به شرطی که نیازهای مربوط به روابط خود را فراتر از امیال و خواسته های شخصی تان قرار دهید بویژه در لحظات کلیدی و سخت زندگی و تصمیم گیری های بزرگ.

د: پیگیری: Follow up

پیگیری کردن راه حل ها از این جهت اهمیت زیادی دارد که ببینیم آیا این راه حلها راهگشا و تاثیر گذار هستند یا نه؟

گاه شما نیاز دارید که اندکی هم که شده راه حلها را تغییر دهید تا تاثیر بیشتری داشته و پاسخ نیازهای شما را بدهند.

نکته مهمتر اینکه پیگیری کردن ایجاد احساس مسئولیت میکند. وقتی شما پیگیری میکنید فرد پاسخگو و مسئولیت پذیر تر خواهد شد. بنابراین حتما بصورت جدی راه حلهای ارائه شده را پیگیری کنید تا عملی شوند.

بسیاری از زوجین تا مرحله ارائه راه حل خوب پیش میروند اما فکر میکنند اگر پیگیری کنند رابطه شان آسیب خواهد خورد و یا خیلی رسمی خواهد بود و از صمیمیت لازم خارج خواهد شد.

اما از نظر روانشناسان این کار یعنی پیگیری نکردن راه حلها ریسک و یا خطر کردن است چرا که ما انسانها آنقدر سرمان شلوغ است که بسیاری از مسائل مهم را در زندگی فراموش می کنیم.

بنابراین, نیاز به push کردن داریم. یکی باید ما را هل بدهد و فشار بیاورد تا راه حل ارائه شده را انجام دهیم.

اگر همسرتان شما را push کرد و برای انجام مسئولیتها به شما فشار آورد, ناراحت نشوید تازه از او تشکر هم بکنید چون push کردن, هل دادن و فشار آوردن, یکی از عوامل موفقیت در زندگی است. (Richard St. John 2009)

روشهای حل اختلاف بین زوجین

موفق باشید
محسن محمدی نیا
مسئول مرکز مشاوره خانواده و روانشناسی معین – مالزی